I. TÌNH HÌNH TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG
Trên địa bàn tỉnh Bình Dương có 49 tổ chức hành nghề luật sư (trong đó có: 31 văn phòng luật sư, 01 công ty luật TNHH hai thành viên trở lên, 16 công ty luật TNHH MTV, 01 công ty luật hợp danh), 52 chi nhánh, 11 Văn phòng giao dịch, 05 luật sư hành nghề với tư cách cá nhân. Đoàn Luật sư tỉnh Bình Dương có 160 luật sư (trong đó không bao gồm luật sư là thành viên Đoàn Luật sư địa phương khác làm việc tại tổ chức hành nghề luật sư trên địa bàn tỉnh, không có luật sư nước ngoài làm việc tại tổ chức hành nghề luật sư trên địa bàn tỉnh) và 37 người tập sự hành nghề luật sư.
Năm 2019 tăng 7 tổ chức hành nghề luật sư, 7 chi nhánh tổ chức hành nghề luật sư, 19 luật sư thuộc đoàn luật sư tỉnh so với năm 2018.
Về kết quả hoạt động, đội ngũ luật sư đã thực hiện 1.850 vụ, việc (giảm 118 vụ, việc so với năm 2018), trong đó: tham gia tố tụng là 406 vụ việc, đại diện ngoài tố tụng 21 vụ việc, tư vấn pháp luật là 697 vụ việc, dịch vụ pháp lý khác 487 vụ việc, trợ giúp pháp lý miễn phí 239 vụ việc. Tổng doanh thu: 10.317.925.574 đồng (giảm 290.974.760 đồng so với năm 2018). Tổng số thuế đã nộp cho Nhà nước 900.841.199 đồng.
Chất lượng hoạt động các luật sư và tổ chức hành nghề luật sư trên địa bàn tỉnh Bình Dương đã từng bước được nâng cao, góp phần tích cực vào việc bảo vệ quyền của bị can, bị cáo và các đương sự trước Toà, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, nâng cao ý thức pháp luật cho nhân dân, các doanh nghiệp và các tổ chức xã hội khác. Bên cạnh đó, các tổ chức hành nghề luật sư còn hỗ trợ hiệu quả cho các cá nhân, doanh nghiệp thông qua hoạt động tư vấn pháp luật và các dịch vụ pháp lý khác trong các lĩnh vực kinh tế, đầu tư, thương mại, hình sự, dân sự, lao động, hôn nhân gia đình...Đặc biệt luật sư đã thể hiện tích cực vai trò xã hội thông qua các hoạt động trợ giúp pháp lý.
Ngoài hoạt động hành nghề luật sư theo nội dung đăng ký hoạt động, đội ngũ luật sư đã tích cực tham gia tuyên truyền phổ biến các quy định pháp luật, ý kiến đề xuất, góp ý đối với các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, các hoạt động mang tính xã hội khác, nhiều luật sư trong Ban Chủ nhiệm, các luật sư có uy tín và thâm niên hành nghề tham gia các hội nghị, hội thảo khoa học về thi hành và áp dụng một số chính sách, pháp luật quan trọng trong đời sống thực tiễn; kiến nghị và góp ý xây dựng nhiều dự án Luật do Hội đồng nhân dân tỉnh, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Dương tổ chức.
II. CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG HÀNH NGHỀ LUẬT SƯ
Sở Tư pháp đã tham mưu giúp Ủy ban nhân dân tỉnh thực hiện tốt vai trò, chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về luật sư và hành nghề luật sư, cụ thể:
Tiếp tục công khai và giải quyết kịp thời, đúng pháp luật các thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực luật sư thuộc phạm vi, thẩm quyền giải quyết của Sở Tư pháp như: Cấp giấy đăng ký hoạt động, thay đổi nội dung đăng ký hoạt động, chấm dứt nội dung đăng ký hoạt động cho tổ chức hành nghề luật sư, luật sư đăng ký hành nghề với tư cách cá nhân. Thực hiện các quy định mới tại Nghị định số 137/2018/NĐ-CP ngày 08 tháng 10 năm 2018 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2013/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Luật sư, Sở Tư pháp đã sửa đổi, bổ sung thủ tục hành chính trong lĩnh vực luật sư trình Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành và công bố theo đúng quy định của pháp luật.
Từ ngày 01/10/2018 đến 30/9/2019, Sở Tư pháp đã tiếp nhận và giải quyết 53 thủ tục hành chính về luật sư (tăng 24 TTHC so với năm 2018).
Về công tác phối hợp theo Quy chế Phối hợp số 879A ngày 06/7/2017 trong công tác quản lý hoạt động hành nghề luật sư và phối hợp về một số hoạt động thuộc công tác tư pháp khác trên địa bàn tỉnh Bình Dương giữa Sở Tư pháp tỉnh Bình Dương và Đoàn Luật sư tỉnh: Nhìn chung công tác phối hợp thuận lợi, ngày càng nhịp nhàng hơn giữa hai bên. Sở Tư pháp và Đoàn Luật sư tỉnh duy trì họp giao ban theo quy chế vào quý II và quý IV hàng năm.
Về công tác chuẩn bị và tổ chức đại hội Đoàn luật sư ở địa phương: Công tác chuẩn bị đại hội nhiệm kỳ Đoàn Luật sư tỉnh được Sở Tư pháp quan tâm, sâu sát. Trên cơ sở các công văn của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Sở Tư pháp đã ban hành các công văn triển khai, đôn đốc việc chuẩn bị đại hội của Đoàn Luật sư tỉnh, đưa vào nội dung Họp theo Quy chế phối hợp; thẩm định Đề án đại hội và Phương án nhân sự của Đoàn Luật sư tỉnh (02 lần) và xây dựng Tờ trình, dự thảo Công văn phê duyệt trình Ủy ban nhân dân tỉnh xem xét, quyết định; tham gia vào bình xét thi đua, khen thưởng, hướng dẫn Đoàn Luật sư hoàn tất hồ sơ khen thưởng, xây dựng tờ trình đề xuất khen thưởng; tổ chức họp với Đoàn Luật sư tỉnh và các sở, ngành có liên quan về nội dung chuẩn bị Đại hội; tham gia Đại hội; xây dựng dự thảo Quyết định phê chuẩn kết quả đại hội. Kết quả: Đại hội đã diễn ra thành công tốt đẹp.
Công tác thanh tra, kiểm tra: Thường xuyên rà soát, kiểm tra để kịp thời phát hiện tổ chức hành nghề luật sư, không còn đủ điều kiện hoạt động, vi phạm pháp luật về luật sư và có biện pháp giải quyết theo quy định của pháp luật. Theo Kế hoạch thanh tra năm 2019, quý IV sẽ tiến hành thanh tra chuyên ngành việc chấp hành các quy định của pháp luật trong lĩnh vực luật sư đối với 12 Chi nhánh tổ chức hành nghề luật sư, tăng 02 đơn vị so với năm 2018 (theo Quyết định số 146/QĐ-STP ngày 12/12/2019 của Giám đốc Sở Tư pháp ban hành Kế hoạch thanh tra năm 2019).
Công tác giải quyết phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo: Tiếp tục thực hiện công tác phối hợp với Đoàn Luật sư tỉnh và các Phòng Tư pháp tăng cường công tác quản lý nhà nước về luật sư và hành nghề luật sư, kịp thời phát hiện các trường hợp vi phạm pháp luật về luật sư như giả mạo luật sư, hoạt động như tổ chức hành nghề luật sư nhưng không đủ điều kiện theo Công văn số 508/STP-BTTP ngày 20/4/2018 về việc cung cấp thông tin về lĩnh vực luật sư. Trong năm 2019, tiếp nhận 04 trường hợp khiếu nại, tố cáo, phản ánh về lĩnh vực luật sư, trong đó có 03 trường hợp chuyển đơn do không thuộc thẩm quyền, 01 trường hợp thuộc thẩm quyền giải quyết của Sở và được tiếp nhận, xử lý theo đúng quy định của pháp luật.
Công tác tuyên truyền pháp luật, trợ giúp pháp lý: Sở Tư pháp đã lồng ghép việc triển khai Luật Luật sư và các văn bản hướng dẫn thi hành vào chương trình, kế hoạch hoạt động chung hàng năm của Sở Tư pháp. Sở Tư pháp đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch số 1818/KH-UBND ngày 24/4/2019 triển khai thực hiện Nghị định số 137/2018/NĐ-CP ngày 08 tháng 10 năm 2018 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2013/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Luật sư trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Trong năm 2019, Sở Tư pháp phối hợp với Báo Bình Dương xây dựng trang thông tin pháp luật và trả lời bạn đọc hằng tuần các nội dung về pháp luật, trong đó có nội dung về luật sư; xây dựng 26.000 tờ gấp pháp luật về luật sư, tuyên truyền rộng rãi đến người dân sinh sống và làm việc trên địa bàn tỉnh.
Về trợ giúp pháp lý, trung tâm trợ giúp pháp lý tạo điều kiện thuận lợi cho luật sư tham gia trợ giúp pháp lý. Ngoài ra, còn thường xuyên đăng tải các quy định pháp luật, thông tin về luật sư lên trang thông tin điện tử của Sở Tư pháp.
Chế độ thông tin, báo cáo: Sở Tư pháp thường xuyên thông tin đến Đoàn Luật sư Danh sách cá nhân, tổ chức, chi nhánh của tổ chức hành nghề luật sư hoạt động trên địa bàn tỉnh. Ban Chủ nhiệm Đoàn Luật sư và đa số các tổ chức hành nghề Luật sư đã thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo định kỳ và báo cáo đột xuất theo yêu cầu của Bộ Tư pháp, UBND tỉnh về công tác tổ chức và hoạt động luật sư.
III. CÔNG TÁC TỰ QUẢN CỦA ĐOÀN LUẬT SƯ
Việc phát triển đội ngũ luật sư thành viên luôn được Đoàn Luật sư tỉnh quan tâm, trình tự thủ tục và điều kiện gia nhập Đoàn Luật sư được Ban Chủ nhiệm Đoàn Luật sư công bố công khai, minh bạch, việc xét hồ sơ đăng ký vào Đoàn Luật sư được thực hiện nghiêm túc, đúng theo quy định của pháp luật và Điều lệ của Đoàn Luật sư. Do vậy, thành viên của Đoàn Luật sư đã từng bước nâng cao số lượng, chất lượng và hiệu quả hoạt động.
Trong năm 2019, Đoàn đã giải quyết cho gia nhập mới 19 luật sư. Đến nay, tổng số luật sư thành viên của Đoàn là 160 luật sư, tăng 19 luật sư so với năm 2018.
Về tập sự hành nghề luật sư: Đoàn đã tiếp nhận và bố trí đăng ký tập sự mới đối với 14 người tập sự. Đến nay, tổng số người tập sự đăng ký tập sự tại Đoàn là 37 người, số người chờ cấp Chứng chỉ hành nghề luật sư là 02 người.
Về thi kết thúc tập sự: đã làm thủ tục cho 13 người tập sự hành nghề luật sư của các tổ chức hành nghề luật sư tham gia kỳ thi kiểm tra hết tập sự hành nghề luật sư Đợt 2 năm 2018 vào tháng 01/2019, kết quả: 06/11 người đạt yêu cầu kỳ kiểm tra hết tập sự hành nghề luật sư, (có 02 người xin hoãn thi), làm thủ tục cho 05 người tập sự hành nghề luật sư của các tổ chức hành nghề luật sư tham gia kỳ thi kiểm tra hết tập sự hành nghề luật sư Đợt 1 năm 2019, kết quả: 02/05 người đạt yêu cầu kỳ kiểm tra hết tập sự hành nghề luật sư.
Về bồi dưỡng nghiệp vụ: Thực hiện Thông tư số 10/2014/TT-BTP ngày 07/04/2014 của Bộ Tư pháp về đào tạo, bồi dưỡng bắt buộc cho luật sư, Đoàn đã mở lớp đào tạo, bồi dưỡng bắt buộc cho toàn bộ các luật sư của Đoàn, cụ thể: Ngày 27/12/2018, Đoàn Luật sư tỉnh Bình Dương đã mở lớp đào tạo, bồi dưỡng bắt buộc Đợt 2 năm 2018 cho toàn bộ các luật sư của Đoàn. Kết quả đã cấp Giấy chứng nhận tham gia lớp bồi dưỡng bắt buộc cho 111 luật sư đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận.
Ngoài các hoạt động trong lĩnh vực hành nghề, Đoàn Luật sư tỉnh còn tổ chức, phân công các luật sư thành viên làm tốt các vai trò xã hội. Đoàn đã phối hợp với Trung tâm trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Bình Dương để trợ giúp pháp lý cho các đối tượng người nghèo, trẻ em và diện chính sách thông qua các hình thức như tư vấn pháp luật miễn phí trực tiếp, phân công luật sư tham gia tư vấn pháp luật thường xuyên qua các chuyên mục trên Đài phát thanh và truyền hình tỉnh Bình Dương, Báo Bình Dương. Tiếp tục cử một số luật sư có kinh nghiệm, uy tín tham gia tư vấn cho Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Dương trong việc giải quyết một số vụ việc khiếu nại.
Công tác giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ đảng viên nói riêng và đội ngũ luật sư nói chung được Chi bộ và Ban Chủ nhiệm xác định là nhiệm vụ trọng tâm nhằm rèn luyện về bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp, góp phần vào việc giữ vững ổn định an ninh chính trị, trật tự xã hội, phát triển kinh tế và hội nhập. Đây là nhiệm vụ thường xuyên được tổ chức thực hiện với hình thức triển khai, quán triệt về đường lối, chủ trương của Đảng, pháp luật Nhà nước, kết hợp với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, gắn với việc học tập Quy tắc đạo đức và ứng xử hành nghề luật sư.
Về công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đối với tổ chức và hoạt động hành nghề luật sư và công tác xây dựng Đảng: Số lượng Đảng viên của Đoàn Luật sư là 31 người, trong đó có 12 đảng viên thuộc Chi bộ Đoàn Luật sư và 19 đảng viên sinh hoạt tại các chi bộ khác. Nguồn phát triển đảng viên mới: Chi bộ đang trong quá trình xác minh hồ sơ lý lịch của 02 đối tượng. Chi bộ xác định rõ quan điểm, vai trò lãnh đạo của Đảng đối với tổ chức và hoạt động của Đoàn Luật sư, nghiêm túc thực hiện nguyên tắc sinh hoạt đảng; tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa".
IV. NHỮNG HẠN CHẾ, TỒN TẠI
Bên cạnh các kết quả đạt được như đã nêu trên, hoạt động luật sư trên địa bàn tỉnh cũng có những hạn chế và tồn tại như:
- Số lượng và chất lượng của luật sư trong Đoàn tuy có phát triển nhưng vẫn còn hạn chế so với yêu cầu chung và yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế nói riêng. Các luật sư đa phần yếu về ngoại ngữ nên khả năng giao tiếp, làm việc trực tiếp với khách hàng là người nước ngoài còn hạn chế. Các luật sư đa phần hành nghề trong lĩnh vực tố tụng, hoạt động riêng lẻ, độc lập, chưa liên kết với nhau để thành lập, tổ chức, hoạt động trong những tổ chức hành nghề luật sư quy mô lớn. Đây là những trở ngại cho quá trình phát triển luật sư đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế của địa phương;
- Một số luật sư hành nghề với tư cách cá nhân, tổ chức hành nghề luật sư chấp hành chưa nghiêm quy định về báo cáo, ảnh hưởng đến tiến độ tổng hợp báo cáo chung.
- Về thực hiện chế độ báo cáo định kỳ: Tại Khoản 2 Điều 34 Thông tư 17/2011/TT-BTP ngày 14/10/2011 của Bộ Tư pháp chỉ quy định chế độ báo cáo đối với tổ chức hành nghề luật sư mà chưa quy định chi nhánh của tổ chức hành nghề luật sư (các chi nhánh của tổ chức hành nghề luật sư địa phương khác) không phải gửi báo cáo về tình hình tổ chức và hoạt động đến Sở Tư pháp tỉnh Bình Dương. Do đó, Sở khó có thể nắm được tình hình tổ chức và hoạt động của các chi nhánh.
V. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ
- Bộ Tư pháp tiếp tục tổ chức các hội thảo, lớp bồi dưỡng, đào tạo về hội nhập kinh tế quốc tế.
- Bộ Tư pháp có văn bản hướng dẫn về việc thực hiện chế độ báo cáo đối với các chi nhánh của tổ chức hành nghề luật sư.