1. Về sự cần thiết xây dựng chế định Luật sư công
Sở Tư pháp cơ bản thống nhất về sự cần thiết phải nghiên cứu, xây dựng chế định Luật sư công, trong bối cảnh cải cách tư pháp, hội nhập quốc tế sâu rộng và nhu cầu pháp lý của cơ quan nhà nước ngày càng đa dạng, phức tạp. Chế định Luật sư công nếu xây dựng phù hợp sẽ góp phần nâng cao hiệu quả pháp lý của hoạt động công quyền, kiểm soát rủi ro pháp lý, bảo vệ quyền tốt và hiệu quả lợi ích của cơ quan nhà nước, cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị.
2. Về khái niệm luật sư công
- Tại mục 1 Phần IV của Dự thảo Tờ trình:
"Luật sư công là cán bộ, công chức, viên chức được cơ quan có thẩm quyền cấp chứng chỉ luật sư công để thực hiện việc đại diện bảo vệ quyền lợi của cơ quan nhà nước. Luật sư công không bao gồm các viên chức đang thực hiện trợ giúp pháp lý".
- Tại mục 1 Phần V của Dự thảo Đề án:
"Luật sư công được xác định là cán bộ, công chức, viên chức và được cơ quan có thẩm quyền cấp chứng chỉ luật sư công để thực hiện việc đại diện bảo vệ quyền lợi của cơ quan nhà nước thông qua hoạt động tư vấn pháp luật và tham gia tố tụng.
Từ khái niệm này thì luật sư công trong Đề án này sẽ không bao gồm các viên chức đang thực hiện trợ giúp pháp lý".
Đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh lại nội dung khái niệm cho thống nhất.
3. Về phạm vi công việc của luật sư công
Ngoài các công việc luật sư công đảm nhiệm tại mục 2 Phần V của Dự thảo Đề án, đề xuất bổ sung thêm một số nhiệm vụ:
- Tham gia thẩm tra pháp lý, rà soát, kiểm soát tính hợp pháp, hợp lý của các văn bản, quyết định hành chính trước khi ban hành nhằm hạn chế rủi ro pháp lý, tránh bị tòa án tuyên hủy trong quá trình giải quyết khiếu kiện hành chính.
- Tham gia thẩm định các hợp đồng, giao dịch, dự án có yếu tố pháp lý phức tạp của Nhà nước.
- Tham gia tư vấn, góp ý trong quá trình xây dựng, hoàn thiện chính sách pháp luật; hỗ trợ các cơ quan Nhà nước bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước trong các vụ việc pháp lý quốc tế, tranh chấp đầu tư, trọng tài.
Quy định luật sư công là cán bộ, công chức, viên chức ở các cơ quan khác nhau thì sẽ có chuyên môn, nghiệp vụ khác nhau. Vì vậy, Sở Tư pháp đề xuất quy định luật sư công theo hướng như chế định giám định tư pháp và giám định viên tư pháp tương ứng với các lĩnh vực phù hợp.
4. Về tiêu chuẩn và nguồn để trở thành luật sư công
Theo nội dung tại tiểu mục 4.1, mục 4 Phần V Dự thảo Đề án, luật sư công được tuyển dụng theo tiêu chuẩn rõ ràng, tuy nhiên tiêu chí "Có kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực pháp luật tối thiểu là 10 năm" trong giai đoạn đầu áp dụng có thể chưa đạt được hiệu quả mà chế định hướng tới. Do đó, Sở Tư pháp đề xuất có thể sử dụng luật sư có thẻ luật sư, có kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực pháp luật tối thiểu là 05 năm và đáp ứng đủ các tiêu chuẩn của luật sư công để bồi dưỡng thêm, tham gia vào đội ngũ luật sư công.
Đề xuất nội dung tại điểm (v), tiểu mục 4.1, mục 4 Phần V theo hướng quy định rõ cách tính 12 tháng tập sự hành nghề luật sư của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức do cán bộ, công chức, viên chức phải thực hiện thời gian làm việc theo quy định pháp luật.
Theo nội dung tại mục 2 Phần V của Dự thảo Đề án, công việc luật sư công đảm nhiệm có tính chất phức tạp, nhiều vụ việc mang yếu tố nước ngoài như tư vấn giải quyết tranh chấp quốc tế, tham gia tranh tụng tại cơ quan tài pháp quốc tế để bảo vệ lợi ích của nhà nước…. Do đó, đối với các lĩnh vực mà luật sư công tham gia có yếu tố nước ngoài , Sở Tư pháp có ý kiến bổ sung thêm yêu cầu riêng về năng lực ngoại ngữ, am hiểu pháp luật quốc tế.
Ngoài ra, cần thiết lập cơ chế đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu và đánh giá định kỳ để đảm bảo chất lượng đội ngũ luật sư công.
5. Kiến nghị khác
Để bảo đảm tính khả thi trong triển khai mô hình luật sư công, đề nghị:
+ Bố trí ngân sách phục vụ hoạt động của luật sư công.
+ Trong thời gian chưa kiện toàn đội ngũ, cho phép sử dụng ngân sách thuê luật sư tư vấn bên ngoài thực hiện nhiệm vụ khi cần thiết.
+ Tích hợp chi phí thuê luật sư vào trong dự toán đầu tư công và các chương trình dự án có yếu tố pháp lý phức tạp.
- Đề xuất thí điểm triển khai chế định luật sư công tại một số Bộ/Ngành và địa phương để xem xét tính khả thi của chế định.
- Ngoài mô hình theo đề xuất luật sư công là cán bộ, công chức, viên chức, cần xem xét phương án luật sư được thuê theo vụ việc để đáp ứng nhu cầu và linh hoạt cho một số địa phương chưa có nguồn lực luật sư công.