Trong nền kinh tế thị trường, muốn hoạt động sản xuất, kinh doanh an toàn, hiệu quả và phát triển bền vững, doanh nghiệp cần phải hiểu biết, tuân thủ và áp dụng đúng đắn các quy định pháp luật. Thực tế thời gian qua cho thấy, dù doanh nghiệp lớn, vừa, nhỏ hay siêu nhỏ thì cũng đều phải đối mặt với các vấn đề rủi ro về pháp lý trong quản lý, điều hành… và thực hiện các giao dịch kinh doanh với đối tác, khách hàng. Những rủi ro này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân cơ bản là trình độ nhận thức và hiểu biết pháp luật của doanh nghiệp còn hạn chế. Trong tổng số hơn 714.000 doanh nghiệp hiện nay trên cả nước thì doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa chiếm tới hơn 97%, trong đó rất nhiều doanh nghiệp phát triển đi lên từ các hộ kinh doanh, ngành nghề truyền thống còn gặp nhiều khó khắn về tài chính trong việc tiếp cận và sử dụng các dịch vụ pháp lý để giải quyết những vướng mắc gặp phải trong quá trình kinh doanh. Trước thực trạng đó, nhằm mục đích giúp doanh nghiệp nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật, tạo thói quen tuân thủ và sử dụng pháp luật trong hoạt động sản xuất, kinh doanh; đặc biệt nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận sử dụng các dịch vụ tư vấn pháp luật; ngày 29/10/2013, Bộ Tư pháp đã ban hành Quyết định số 2582/QĐ-BQL về việc phê duyệt Đề án thiết lập mạng lưới tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp tại các địa phương có điều kiện kinh tế xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn. Đề án ban hành nhằm mục đích tổ chức triển khai có hiệu quả Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành dành cho doanh nghiệp theo Quyết định số 585/QĐ-TTg ngày 05/5/2010 và Quyết định số 2139/QĐ-TTg ngày 28/11/2014 của Thủ tướng Chính phủ. Kết quả hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp thông qua mạng lưới tư vấn viên.

      Quá trình triển khai các hoạt động hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp trong thời gian qua nói chung và hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp thông qua mạng lưới tư vấn viên đã đạt được những kết quả rất tích cực và lan tỏa sâu rộng tới cộng đồng doanh nghiệp. Tính đến thời điểm hiện tại, hoạt động hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp thông qua mạng lưới tư vấn viên do Bộ Tư pháp chủ trì tổ chức triển khai đã được thiết lập, duy trì tại hơn 30 tỉnh, thành trên cả nước.

 Việc hình thành, thiết lập và duy trì mạng lưới được thực hiện thông qua nhiều hình thức: tổ chức tọa đàm thiết lập, duy trì mạng lưới tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp và tọa đàm trao đổi kinh nghiệm giữa cộng tác viên và mạng lưới và doanh nghiệp; tổ chức tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp qua phiếu tư vấn, giải đáp pháp luật trên truyền hình theo từng vụ việc cụ thể. Nội dung tư vấn, giải đáp rất phong phú, đa dạng bao gồm tất cả các vấn đề pháp lý liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp như: quản trị doanh nghiệp; đầu tư, hợp đồng, thuế, lao động, bảo hiểm xã hội, sở hữu trí tuệ, đất đai, môi trường… Các hoạt động này đã đem lại những tác động tích cực tới nhận thức của lãnh đạo doanh nghiệp về tầm quan trọng của việc hiểu biết, áp dụng pháp luật trong hoạt động sản xuất kinh doanh; giúp cho các doanh nghiệp còn khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ pháp lý được tư vấn, giải đáp miễn phí các vướng mắc pháp luật; qua đó góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa rủi ro pháp lý trong kinh doanh và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

      Công tác triển khai đã nhận được sự hưởng ứng, tham gia tích cực của các tổ chức đại diện doanh nghiệp, hiệp hội doanh nghiệp, các đoàn luật sư, tổ chức hành nghề luật sư. Nhiều tổ chức hành nghề luật sư mong muốn cộng tác chuyên gia sâu và thường xuyên qua các năm. Hầu hết các chuyên gia là các cộng tác viên tư vấn của mạng lưới là những người rất sát với thực tế công tác hỗ trợ tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp, đã tham gia trong tổ xây dựng các chính sách pháp luật về hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, đã tham gia hoặc đang công tác kiêm nhiệm làm chuyên gia cho một số hiệp hội về công tác pháp chế.

     Với những hình thức và nội dung hỗ trợ đa dạng của Chương trình đã góp phần định hướng, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật, giúp doanh nghiệp hoạt động và phát triển dựa trên một nền tảng pháp lý ổn định, chắc chắn, bền vững, lâu dài. Với sự hỗ trợ từ hệ thống mạng lưới tư vấn viên, doanh nghiệp yên tâm hơn về tính pháp lý trong mỗi hoạt động của mình, hạn chế được tình trạng vi phạm pháp luật do thiếu hiểu biết... Có thể khẳng định rằng, với chương trình hỗ trợ pháp lý này, mối quan hệ giữa cơ quan nhà nước và doanh nghiệp đã được cải thiện đáng kể. Một số khó khăn, hạn chế Doanh nghiệp còn thiếu hiểu biết pháp luật, chưa nhận thức đầy đủ vai trò của pháp luật trong kinh doanh, chưa có biện pháp phòng ngừa các rủi ro pháp lý. Khi có vấn đề pháp lý phát sinh, tâm lý đầu tiên là tìm đến các "quan hệ thân quen" để giải quyết mà chưa có thói quen sử dụng dịch vụ pháp lý.

     Kinh phí còn rất hạn hẹp khiến cho việc triển khai hoạt động hỗ trợ pháp lý thông qua mạng lưới tư vấn viên cho doanh nghiệp gặp khó khăn. Thù lao cho cộng tác viên tham gia mạng lưới còn thấp nên chưa hấp dẫn được những chuyên gia giỏi để tham gia vào hoạt động, đặc biệt có những vụ việc vướng mắc của doanh nghiệp đòi hỏi phải mất nhiều thời gian, công sức nghiên cứu để trả lời doanh nghiệp thì chi phí thù lao trả cộng tác viên chưa tương xứng.

     Sự tham gia của một số địa phương đối với công tác này còn hạn chế, nhiều sở tư pháp địa phương mới chỉ tập trung hoạt động bồi dưỡng, tọa đàm pháp luật doanh nghiệp, chưa quan tâm đến hoạt động thiết lập, duy trì mạng lưới tư vấn pháp luật, cách thức triển khai mạng lưới tư vấn pháp luật./.

Nguồn: Tạp chí Luật sư Việt Nam số 11 (tháng 11/2019) – Chuyên trang về hoạt động hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa​