1. Về công tác tổ chức triển khai thực hiện Chỉ thị
Để việc triển khai, thực hiện Chỉ thị số 23/CT-TTg trên địa bàn tỉnh được thống nhất, đạt hiệu quả cao, ngay khi Chỉ thị 23/CT-TTg ngày 09/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ ban hành và chỉ đạo của UBND tỉnh, Sở Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Chỉ thị số 15/CT-UBND ngày 11/8/2023 về tăng cường cải cách thủ tục hành chính và xử lý hiệu quả các vướng mắc liên quan đến cấp Phiếu Lý lịch tư pháp trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Theo đó, UBND tỉnh đã yêu cầu các sở, ngành, địa phương tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm thực hiện đúng quy định về quyền yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp; hạn chế tình trạng các cơ quan, đơn vị, tổ chức yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp; có biện pháp chấn chỉnh việc lạm dụng yêu cầu nộp Phiếu lý lịch tư pháp của tổ chức, doanh nghiệp thuộc phạm vi quản lý.
Đồng thời, Sở Tư pháp đã chủ động phối hợp với các sở, ngành; UBND cấp huyện tham mưu UBND tỉnh Báo cáo số 306/BC-UBND ngày 29/9/2023 báo cáo kết quả rà soát quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu Lý lịch tư pháp theo Chỉ thị số 23/CT-TTg ngày 09/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ. Ngoài ra, Sở Tư pháp đã ban hành nhiều văn bản gửi các sở, ngành, địa phương trên địa bàn tỉnh về việc phối hợp cung cấp thông tin lý lịch tư pháp, phối hợp tuyên truyền và triển khai Chỉ thị số 23/CT-TTg (kèm theo Phụ lục I)
2. Về công tác tuyên truyền
Để quán triệt, thông tin, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức về quyền yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp, Sở Tư pháp đã có ban hành Công văn số 1959/STP-HCTP&QLXLVPHC ngày 06/10/2023 gửi các Sở, ban, ngành; Ủy ban nhân dân cấp huyện về việc phối hợp tuyên truyền lý lịch tư pháp đề nghị các cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh quan tâm, phối hợp phổ biến, tuyên truyền, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị mình về quyền yêu cầu cấp Phiếu LLTP, bảo đảm thực hiện theo đúng quy định; đồng thời, tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người sử dụng lao động, người lao động trong các doanh nghiệp và các tầng lớp Nhân dân cư trú trên địa bàn tỉnh về giá trị pháp lý, đối tượng được cấp Phiếu LLTP, bảo đảm việc yêu cầu cấp và sử dụng Phiếu lý lịch tư pháp đúng quy định.
Ngoài ra, Sở Tư pháp thường xuyên cập nhật các văn bản liên quan đến lý lịch tư pháp trên website Sở Tư pháp; tuyên truyền lồng ghép trong ngày sinh hoạt pháp luật của cơ quan; xây dựng clip về việc hướng dẫn nộp hồ sơ yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến trên dịch vụ công; gửi video về lý lịch tư pháp và xóa án tích của Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia đến UBND cấp huyện; biên soạn và cấp phát tờ gấp hỏi đáp pháp luật về thủ tục cấp Phiếu LLTP, quyền yêu cầu cấp Phiếu LLTP.
3. Về rà soát văn bản, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu LLTP (Phụ lục I)
- Về rà soát văn bản, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu LLTP:
Thực hiện Chỉ thị số 23/CT-TTg ngày 09/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Chỉ thị số 15/CT-TTg ngày 11/8/2023 về việc đẩy mạnh cải cách TTHC cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên địa bàn tỉnh Bình Dương, Sở Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan thực hiện việc rà soát các quy định, TTHC có thành phần hồ sơ là Phiếu lý lịch tư pháp thuộc ngành, lĩnh vực quản lý và đề xuất phương án sửa đổi quy định, cắt giảm yêu cầu nộp Phiếu lý lịch tư pháp không hợp lý trong thực hiện TTHC, đặc biệt là Phiếu lý lịch tư pháp số 2 và Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh báo cáo số 306/BC-UBND ngày 29/9/2023 về kết quả rà soát quy định, thủ tục hành chính liên quan đến Phiếu Lý lịch tư pháp theo Chỉ thị số 23/CT-TTg ngày 09/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ.
- Về thủ tục cấp Phiếu LLTP:
Ngay sau khi nhận được Thông tư số 06/2024/TT-BTP ngày 19/6/2024 của Bộ Tư pháp sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư ban hành và hướng dẫn sử dụng biểu mẫu và mẫu số lý lịch tư pháp và Công văn số 388/TTLLTPQG-HCTH ngày 01/7/2024 của Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia về triển khai Thông tư số 06/2024/TT- BTP, Sở Tư pháp đã khẩn trương tổ chức triển khai, quán triệt nội dung của Thông tư số 06/2024/TT-BTP đến các phòng, bộ phận có liên quan, đảm bảo việc thực hiện cấp Phiếu lý lịch tư pháp phù hợp theo quy định pháp luật hiện hành; tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định công bố danh mục thủ tục hành chính được sửa đổi, bổ sung trong lĩnh vực lý lịch tư pháp (kèm theo Phụ lục I). Niêm yết công khai, đăng tải Quyết định công bố TTHC; phối hợp với Bưu điện tỉnh; Sở Thông tin và Truyền thông và các đơn vị liên quan công khai thủ tục hành chính cũng như điều chỉnh nội dung trên Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính tỉnh để phù hợp với các biểu mẫu ban hành kèm theo Thông tư số 06/2024/TT-BTP.
4. Đánh giá thực trạng tình hình lạm dụng Phiếu lý lịch tư pháp
Phiếu lý lịch tư pháp là phiếu do cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp cấp có giá trị chứng minh cá nhân có hay không có án tích; bị cấm hay không bị cấm đảm nhiệm chức vụ, thành lập, quản lý doanh nghiệp, hợp tác xã trong trường hợp doanh nghiệp, hợp tác xã bị Tòa án tuyên bố phá sản. Theo danh mục ban hành kèm theo Chỉ thị số 23/CT-TTg của Thủ tướng chính phủ thì có 154 thủ tục hành chính yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp. Phiếu lý lịch tư pháp gồm 02 loại gồm là Phiếu lý lịch tư pháp số 1 cấp cho cá nhân, cơ quan, tổ chức quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 7 Luật Lý lịch tư pháp và Phiếu lý lịch tư pháp số 2 cấp cho cơ quan tiến hành tố tụng quy định tại khoản 2 Điều 7 Luật Lý lịch tư pháp và cấp theo yêu cầu của cá nhân để người đó biết được nội dung về lý lịch tư pháp của mình (Khoản 1, khoản 4 Điều 2; khoản 1 Điều 41 Luật Lý lịch tư pháp). Nếu như trước đây, công dân chỉ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp trong một số trường hợp, thì thời gian gần đây nhiều công ty, doanh nghiệp, các cơ sở sản xuất kinh doanh đều yêu cầu người lao động khi nộp hồ sơ xin việc, muốn được tuyển dụng phải có Phiếu lý lịch tư pháp, một số đơn vị còn yêu cầu phải là phiếu lý lịch tư pháp số 2, dẫn đến Phiếu LLTP tăng lên[1], đặc biệt, Phiếu LLTP số 2 tăng tăng 11.37% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, pháp luật hiện nay chưa có quy định cấm hoặc hạn chế doanh nghiệp yêu cầu người dân phải nộp Phiếu lý lịch tư pháp trong tuyển dụng, sử dụng lao động cũng như chưa có chế tài đối với những cơ quan, tổ chức lạm dụng yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
5. Về nguồn nhân lực, kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị đáp ứng yêu cầu của công tác LLTP (Phụ lục 2)
- Số lượng biên chế được giao để thực hiện: Hiện nay, Sở Tư pháp giao Phòng HCTP&QLXLVPHC được bố trí 09 công chức, viên chức, người lao động nhưng phải thực hiện rất nhiều nhiệm vụ chuyên môn lĩnh vực Hành chính tư pháp &Xử lý vi phạm hành chính.
Hiện tại Sở Tư pháp bố trí 01 biên chế công chức chuyên trách thực hiện công tác lý lịch tư pháp; 04 hợp đồng lý lịch tư pháp được tuyển dụng theo Đề án 918/ĐA-STP ngày 22/5/2023. Vì vậy, công chức thường xuyên phải làm thêm ngoài giờ để đảm bảo yêu cầu công việc trong khi pháp luật hiện hành chưa có quy định chi trực tiếp hoặc mức chi hỗ trợ cho công chức trong thực hiện nhiệm vụ, nhất là đối với công chức làm công tác cập nhật, khai thác, tra cứu và các hoạt động khác phục vụ cho việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
- Tình hình bố trí kinh phí cho hoạt động quản lý LLTP của Sở Tư pháp: Sở Tư pháp thực hiện việc quản lý và sử dụng phí theo quy định tại Thông tư số Kinh phí được thực hiện theo quy định tại Thông tư số 244/201/TT-BTC ngày 11/01/2016 quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí cung cấp thông tin lý lịch tư pháp như: trích số tiền phí thu được chuyển về tài khoản của Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia; chi trả cho hợp đồng lao động, chi trả xác minh cho các cơ quan có liên quan, thuê máy vi tính, máy scan….theo quy định.
6. Về công tác xây dựng Cơ sở dữ liệu LLTP (Phụ lục 3)
- Về việc thực hiện Công văn số 3068/BTP-TTLLTPQG ngày 04/6/2024 của Bộ Tư pháp về việc tăng cường xây dựng Cơ sở dữ liệu LLTP.
Thực hiện Công văn số 3068/BTP-TTLLTPQG ngày 04/6/2024 của Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp đã ban hành Công văn số 1766/STP-HCTP&QLXLVPHC ngày 19/9/2023 gửi công an tỉnh về việc phối hợp cung cấp thông tin; Công văn số 1999/STP-HCTP&QLXLVPHC ngày 10/10/2023 gửi Thi hành án tỉnh về việc phối hợp cung cấp thông tin; Công văn số 1958/STP-HCTP&QLXLVPHC ngày 05/10/2023 gửi Tòa án nhân dân tỉnh về việc phối hợp cung cấp thông tin lý lịch tư pháp, đề nghị các ngành tiếp tục quan tâm, chỉ đạo trong ngành kịp thời cung cấp thông tin lý lịch tư pháp về án tích để xây dựng cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp của địa phương gồm các bản án có hiệu lực, các quyết định thi hành án hình sự, các giấy chứng nhận chấp hành án phạt tù, án phí... Tiếp tục phối hợp thực hiện và chỉ đạo các đơn vị trực thuộc thực hiện tốt công tác phối hợp với Sở Tư pháp trong việc trao đổi, cung cấp thông tin LLTP và xác minh điều kiện đương nhiên xóa án tích theo quy định và Quyết định số 1118/QĐ-UBND ngày 16/5/2014 của UBND tỉnh về Quy chế phối hợp liên ngành trong công tác tra cứu, xác minh, trao đổi, cung cấp và rà soát thông tin lý lịch tư pháp trên địa bàn tỉnh Bình Dương.
Việc hoàn thiện Cơ sở dữ liệu LLTP: Từ 09/7/2023 đến ngày 30/6/2024: Sở Tư pháp đã tiếp nhận 17.806 thông tin lý lịch tư pháp (không có thông tin tồn đọng). Trong đó, thông tin lý lịch tư pháp thuộc thẩm quyền là 1.523 thông tin, thông tin cung cấp cho Sở Tư pháp khác và Trung tâm LLTPQG là 16.283 thông tin. Đã lập và cập nhật bổ sung 1.523 thông tin.
- Kết quả số hóa Cơ sở dữ liệu LLTP tại địa phương: Từ 09/7/2023 đến ngày 30/6/2024, Sở Tư pháp đã thực hiện số hóa kết quả cấp Phiếu lý lịch tư pháp 20.195/20.205 hồ sơ (chiếm 99.95%).
7. Về công tác cấp Phiếu LLTP (Phụ lục 4)
- Kết quả tái cấu trúc quy trình cấp Phiếu LLTP toàn trình.
Thực hiện Công văn số 1722/BTP-TTLLTPQG ngày 30/5/2022 của Bộ Tư pháp về việc hướng dẫn tái cấu trúc quy trình cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến, Sở Tư pháp đã tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2711/QĐ-UBND ngày 31/10/2022 về ban hành Quy trình cấp Phiếu lý lịch tư pháp trực tuyến trên địa bàn tỉnh Bình Dương; đồng thời, Sở Tư pháp đã tham mưu tỉnh Quyết định về việc công bố Danh mục và Quy trình nội bộ giải quyết thủ tục hành chính được sửa đổi, bổ sung trong lĩnh vực Lý lịch tư pháp thuộc thẩm quyền giải quyết của Sở Tư pháp.
- Công tác cấp Phiếu LLTP: Từ ngày 09/7/2023 đến ngày 30/6/2024, Sở Tư pháp đã tiếp nhận 20.921 hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp, trong đó 2.939 hồ sơ tiếp nhận trực tiếp và dịch vụ bưu chính; 17.982 trực tuyến (qua cổng dịch vụ công quốc gia). Tổng số hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu đã cấp 20.205 hồ sơ, trong đó 19.962 hồ sơ đúng hạn, 243 hồ sơ trễ hạn. Hiện nay, 100% hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp vẫn được Sở Tư pháp thực hiện tra cứu xác minh theo Quy chế 02/QCPH-TTLLTPQG-C53 về phối hợp tra cứu, xác minh thông tin để cấp Phiếu lý lịch tư pháp (Quy chế 02).
- Việc thực hiện tra cứu thông tin LLTP tại Cơ sở dữ liệu của Sở Tư pháp và Cơ sở dữ liệu LLTP của Trung tâm LLTP quốc gia theo phân quyền của Trung tâm (có số liệu cụ thể kèm theo).
+ Việc thực hiện tra cứu thông tin LLTP tại Cơ sở dữ liệu của Sở Tư pháp: 100% hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu lý lịch tư pháp được Sở Tư pháp thực hiện tra cứu xác minh tại Cơ sở dữ liệu của Sở Tư pháp.
+ Việc phân quyền khai thác tra cứu trên phần mềm Quản lý Lý lịch tư pháp của Trung tâm Lý lịch tư pháp quốc gia: Sở Tư pháp tỉnh Bình Dương đã thực hiện thử nghiệm tra cứu trên phần mềm theo hướng dẫn tại Công văn số 560/TTLLTPQG-HCTH ngày 06/9/2023 của Trung tâm LLTP quốc gia.
Việc sử dụng kết quả tra cứu: Thực hiện theo hướng dẫn trên của Trung tâm LLTP quốc gia, Sở Tư pháp đã thực hiện thử nghiệm tra cứu thông tin án tích trên phần mềm Quản lý LLTP dùng chung. Tuy nhiên, Sở Tư pháp tra cứu để tham khảo, chưa thực hiện chính thức để phục vụ cho hoạt động cấp Phiếu LLTP Hiện tại, Sở Tư pháp vẫn đang sử dụng phần mềm "Kiềng ba chân" theo Quy chế 02 để thực hiện tra cứu, xác minh cấp phiếu LLTP.
- Công tác chuẩn bị để thực hiện cấp Phiếu LLTP trên ứng dụng VNeID.
Thực hiện Chỉ thị số 23/CT-TTg ngày 09/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính cấp Phiếu lý lịch tư pháp tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp và Công văn số 4031/TCTTKĐA ngày 20/5/2024 của Tổ công tác triển khai Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử về việc chuẩn bị các điều kiện để thực hiện cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng VneID; Công văn số 3379/BTP-TTLLTPQG ngày 19/6/2024 của Bộ Tư pháp về xây dựng lộ trình cấp Phiếu LLTP trên ứng dụng Vnied, Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện thí điểm cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên ứng dụng định danh và xác thực điện tử VNeID tại tỉnh Bình Dương[2]. Theo Kế hoạch, thời gian bắt đầu thực hiện thí điểm việc cấp phiếu Lý lịch tư pháp trên ứng dụng định danh và xác thực điện tử VneID sẽ được triển khai thực hiện sau khi Chính phủ có quyết định cho triển khai. Hiện Sở Thông tin và Truyền thông đang phối hợp với các cơ quan liên quan thực hiện việc kết nối Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính với phần mềm Hệ thống Quản lý lý lịch tư pháp dùng chung của Bộ Tư pháp và ứng dụng VneID của Bộ Công an.
8. Về ứng dụng công nghệ thông tin, hạ tầng công nghệ
Triển khai việc ứng dụng công nghệ thông tin trong xây dựng cơ sở dữ liệu và quản lý lý lịch tư pháp là một trong những nhiệm vụ được quy định tại Điều 9 Luật Lý lịch tư pháp năm 2009. Thời gian qua, Sở Tư pháp tỉnh Bình Dương đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong toàn bộ quy trình thực hiện công tác xây dựng cơ sở dữ liệu và cấp Phiếu lý lịch tư pháp. Nhằm tiết kiệm chi phí, thời gian cho tổ chức, cá nhân trong quá trình thực hiện cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
Việc nâng cấp và kết nối hệ thống giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh với hệ thống quản lý LLTP: Hệ thống giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh được Sở Thông tin và Truyền thông chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan thường xuyên thực hiện việc nâng cấp, kết nối hệ thống giải quyết thủ tục hành chính cấp tỉnh với hệ thống quản lý LLTP. Tuy nhiên, đôi lúc phần mềm chậm, lỗi kết nối, ảnh hưởng đến đến việc việc tiếp nhận hồ sơ yêu cầu cấp Phiếu LLTP, đặc biệt là hồ sơ đăng ký nộp trực tuyến.
Được sự quan tâm chỉ đạo của Bộ Tư pháp, UBND tỉnh Bình Dương, thời gian qua, Sở Tư pháp đã xây dựng tương đối hoàn thiện cơ sở dữ liệu và tra cứu, trao đổi, xác minh thông tin cấp Phiếu lý lịch tư pháp tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và Doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Các trường hợp cấp Phiếu Lý lịch tư pháp, Sở Tư pháp đều thực hiện việc tra cứu tại Cơ sở dữ liệu LLTP của Sở Tư pháp.
Hạn chế, vướng mắc
- Hiện nay, việc khai thác và tra cứu thông tin cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp về án tích tại Sở Tư pháp được thực hiện trên Hệ thống Quản lý lý lịch tư pháp của Bộ Tư pháp. Tuy nhiên, phần mềm có thời điểm hoạt động không ổn định, dẫn đến việc tra cứu, trích xuất thông tin về án tích gặp khó khăn, do đó nếu chỉ thực hiện việc tra cứu thông tin lý lịch tư pháp tại cơ sở dữ liệu tư pháp của phần mềm trên sẽ không đảm bảo về thời gian. Đồng thời, việc xây dựng và tạo lập cơ sở lý lịch tư pháp về án tích tại các Sở Tư pháp đang được xây dựng, chưa hoàn thiện do các cơ quan tiến hành tố tụng gửi thông tin LLTP cho Sở Tư pháp chưa đầy đủ, chưa đúng thời hạn theo quy định. Vì vậy, Sở Tư pháp không có đủ thông tin lý lịch tư pháp để phục vụ công tác cấp Phiếu lý lịch tư pháp.
- Hệ thống phần mềm chưa được nâng cấp, cập nhật để đảm bảo việc cấp Phiếu lý lịch tư pháp được kịp thời, chính xác như: Phần thông tin về nhân thân trong Tờ khai cấp Phiếu lý lịch tư pháp trên hệ thống chưa có trường thông tin về Căn cước theo Luật Căn cước năm 2023; có trường hợp đã có vợ/chồng hoặc đã ly hôn nhưng thông tin trên VneID chưa cập nhật. Công tác phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong việc cung cấp thông tin lý lịch tư pháp và án tích đối với các trường hợp cấp phiếu lý lịch tư pháp có án tích đôi lúc chưa kịp thời, đầy đủ theo yêu cầu. Một số cơ quan ngoài tỉnh cung cấp thông tin lý lịch tư pháp về án tích không bảo đảm thời gian theo quy định, nhiều trường hợp không cung cấp thông tin khi Sở Tư pháp có văn bản yêu cầu. Công tác phối hợp xác minh tình trạng án tích của người có yêu cầu cấp phiếu lý lịch tư pháp còn chậm, dẫn đến tình trạng chậm trả kết quả cấp phiếu lý lịch tư pháp.