I. TÌNH HÌNH TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THỪA PHÁT LẠI
1. Về tổ chức
Trong 06 tháng đầu năm 2025, tổ chức và hoạt động Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh Bình Dương tiếp tục được duy trì ổn định và đáp ứng yêu cầu phát triển trong bối cảnh đẩy mạnh công tác xã hội hóa các hoạt động tư pháp.
Toàn tỉnh hiện có 05 Văn phòng Thừa phát lại đã được cấp phép và đi vào hoạt động[1], Về đội ngũ nhân sự tại các Văn phòng Thừa phát lại đã đảm bảo theo quy định, cụ thể: toàn tỉnh có 12 Thừa phát lại, 20 Thư ký nghiệp vụ. Các Thừa phát lại được đào tạo bài bản, có nhiều kinh nghiệm trong các mảng hoạt động hành nghề Thừa phát lại như tống đạt văn bản, thi hành án,…Tính đến ngày 31/3/2025, toàn tỉnh có 09 người đã hoàn thành tập sự, không có người đang tập sự tại Văn phòng Thừa phát lại.
Các Văn phòng Thừa phát lại trên địa bàn tỉnh đều có vị trí trụ sở thuận lợi, dễ dàng cho người dân đến liên hệ công việc, các trang thiết bị và cơ sở vật chất đầy đủ, đảm bảo đáp ứng quá trình hoạt động cũng như ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình hành nghề Thừa phát lại.
2. Kết quả hoạt động
2.1. Hoạt động lập vi bằng
Từ ngày 01/10/2024 đến ngày 31/3/2025 các Văn phòng Thừa phát lại đã lập 1.646 vi bằng với doanh thu 4.398.014.000 đồng.
Nội dung vi bằng được lập chủ yếu tập trung vào các nội dung ghi nhận hiện trạng tài sản, ghi nhận việc giao nhận tài sản, ghi nhận diễn biến cuộc họp và ghi nhận sự kiện, hành vi. Góp phần làm cơ sở khi phát sinh tranh chấp, là căn cứ chính thống để cá nhân, tổ chức có thể bảo vệ quyền lợi của mình trước cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và giúp cho Toà án, các cơ quan hành chính Nhà nước giải quyết các việc liên quan đến người dân được khách quan, chính xác, kịp thời, phù hợp pháp luật; giúp các bên bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình về dân sự, kinh tế, thương mại, hành chính, lao động; giúp cho người dân giải quyết các tranh chấp phát sinh.
Theo báo cáo của các Văn phòng Thừa phát lại trong kỳ báo cáo, chưa ghi nhận trường hợp vi bằng bị khiếu nại, hủy vi bằng, thể hiện tính tuân thủ pháp luật và sự chuyên nghiệp trong hoạt động.
2.2. Hoạt động tống đạt văn bản, giấy tờ
Từ ngày 01/10/2024 đến ngày 31/3/2025 các Văn phòng Thừa phát lại đã tống đạt văn bản, giấy tờ theo yêu cầu của Tòa án, Cơ quan thi hành án Dân sự và Viện kiểm sát: 7.394 văn bản, giấy tờ. Trong đó, tống đạt văn bản, giấy tờ chủ yếu theo yêu cầu của cơ quan Tòa án 7.394 văn bản, giấy tờ, Cơ quan Thi hành án Dân sự 0 văn bản, giấy tờ và Viện kiểm sát 0 văn bản, giấy tờ. Tống đạt cho Tòa án nhân dân tỉnh, Tòa án nhân dân các địa bàn: thành phố Thủ Dầu Một, thành phố Thuận An, thành phố Dĩ An, thành phố Tân Uyên, thành phố Bến Cát.[2] Tổng doanh thu là 954.800.000 đồng.
Hoạt động tống đạt đã và đang là một trong những nhiệm vụ cốt lõi của Thừa phát lại, góp phần quan trọng trong việc hỗ trợ ngành Tòa án, Thi hành án và các cơ quan tiến hành tố tụng khác giảm tải công việc. Qua đó, đảm bảo thông tin đến đương sự kịp thời, đầy đủ, đúng pháp luật, nâng cao chất lượng và tiến độ xử lý vụ việc.
2.3. Hoạt động xác minh điều kiện thi hành án và hoạt động trực tiếp tổ chức thi hành án dân sự
Hoạt động xác minh điều kiện thi hành án của Thừa phát lại mang lại sự nhanh chóng, hiệu quả, thuận lợi cho các đương sự và cơ quan thi hành án dân sự. Thông qua việc tiến hành xác minh các điều kiện thi hành án, Thừa phát lại giúp chia sẻ, hỗ trợ và giảm bớt một phần áp lực công việc cho các chấp hành viên. Ngoài ra, kết quả xác minh điều kiện thi hành án của Thừa phát lại góp phần để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho các đương sự, giúp quá trình tổ chức thi hành án dân sự diễn ra nhanh chóng, đạt chất lượng và hiệu quả.
Hoạt động tổ chức thi hành bản án, quyết định của Thừa phát lại có vai trò quan trọng đối với hiệu quả của công tác thi hành án dân sự. Mặt khác, với hoạt động tổ chức thi hành bản án, quyết định, Thừa phát lại góp phần để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho các đương sự, hỗ trợ, san sẻ bớt một phần trách nhiệm, áp lực công việc cho cơ quan thi hành án dân sự.
Đây là lĩnh vực có nhiều tiềm năng phát triển, cần tiếp tục tuyên truyền và nâng cao nhận thức để người dân, doanh nghiệp lựa chọn sử dụng dịch vụ phù hợp.
Tuy nhiên, trong kỳ báo cáo các Văn phòng Thừa phát lại chưa phát sinh hoạt động xác minh điều kiện thi hành án và hoạt động trực tiếp tổ chức thi hành án dân sự.
(Kèm theo phụ lục số liệu về hoạt động Thừa phát lại từ ngày 01/10/2024 đến ngày 31/3/2025)
II. CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THỪA PHÁT LẠI
Sở Tư pháp là cơ quan đầu mối trong công tác quản lý nhà nước về Thừa phát lại đã tham mưu giúp Ủy ban nhân dân tỉnh và các sở, ban, ngành liên quan thực hiện tốt vai trò, chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về Thừa phát lại, cụ thể:
- Trên cơ sở thực hiện Nghị định số 08/2020/NĐ-CP ngày 08/01/2020 của Chính Phủ về tổ chức và hoạt động của Thừa phát lại và các văn bản pháp luật liên quan, Sở Tư pháp tiếp tục triển khai thực hiện các quy định pháp luật về Thừa phát lại, công khai và giải quyết kịp thời, đúng pháp luật các thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực thừa phát lại thuộc phạm vi, thẩm quyền giải quyết của Sở Tư pháp như: Cấp giấy đăng ký hoạt động, thay đổi nội dung đăng ký hoạt động, chuyển hồ sơ đề nghị bổ nhiệm Thừa phát lại, cấp thẻ Thừa phát lại. Từ ngày 01/10/2023 đến ngày 31/3/2025, chưa phát sinh thủ tục hành chính về Thừa phát lại.
- Đối với phần mềm quản lý vi bằng, các Văn phòng Thừa phát lại luôn cập nhật đúng thời hạn quy định, Sở Tư pháp quản lý dữ liệu về vi bằng một cách đầy đủ, qua đó rút ngắn thời gian đăng ký vi bằng, tạo cơ sở dữ liệu về vi bằng. Trong thời gian tới, dự định sẽ phát triển thêm các tính năng về thống kê, báo cáo.
- Trong quá trình quản lý, Sở Tư pháp cũng thường xuyên giải đáp các khó khăn, vướng mắc liên quan đến các quy định pháp luật của các Thừa phát lại kịp thời. Thường xuyên theo dõi, nắm bắt tình hình tổ chức, hoạt động, có sự hướng dẫn nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong hoạt động Thừa phát lại qua các hình thức điện thoại, thư điện tử để kịp thời tháo gỡ.
- Công tác thanh tra, kiểm tra: Trong kỳ báo cáo, Sở Tư pháp đã tiến hành kiểm tra tình hình tổ chức và hoạt động của Văn phòng Thừa phát lại Bến cát. Qua kiểm tra, Sở đã tiến hành hướng dẫn, chấn chỉnh một số tồn tại nhỏ nhằm nâng cao chất lượng hoạt động của Văn phòng Thừa phát lại.
- Công tác giải quyết phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo: Trong kỳ báo cáo Sở Tư pháp không nhận được phản ánh, kiến nghị, khiếu nại hay tố cáo nào liên quan đến Thừa phát lại.
III. KHÓ KHĂN, VƯỚNG MẮC VÀ ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ
1. Khó khăn, vướng mắc
- Đối với hoạt động lập vi bằng:
+ Tại khoản 4 Điều 39 Nghị định số 08/2020/NĐ-CP quy định: "4. Trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày kết thúc việc lập vi bằng, Văn phòng Thừa phát lại phải gửi vi bằng, tài liệu chứng minh (nếu có) đến Sở Tư pháp nơi Văn phòng Thừa phát lại đặt trụ sở để vào sổ đăng ký. Trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được vi bằng, Sở Tư pháp phải vào sổ đăng ký vi bằng."
+ Tại khoản 1 Điều 30 Thông tư số 05/2020/TT-BTP quy định:
"1. Văn phòng Thừa phát lại gửi trực tiếp hoặc qua đường bưu chính 01 bộ vi bằng, tài liệu chứng minh (nếu có) về Sở Tư pháp nơi Văn phòng đặt trụ sở hoặc cập nhật vi bằng, tài liệu chứng minh (nếu có) vào cơ sở dữ liệu về vi bằng. Trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được vi bằng hoặc kể từ ngày Văn phòng Thừa phát lại cập nhật vào cơ sở dữ liệu về vi bằng, Sở Tư pháp ghi vào sổ đăng ký vi bằng hoặc duyệt nội dung cập nhật trên cơ sở dữ liệu về vi bằng theo quy định tại khoản 4 Điều 39 của Nghị định số 08/2020/NĐ-CP để theo dõi, quản lý việc lập vi bằng."
Theo quy định nêu trên, các Văn phòng Thừa phát lại phải gửi 01 bản vi bằng đến Sở Tư pháp để thực hiện việc đăng ký vi bằng, việc lưu trữ bản giấy các vi bằng của các Văn phòng Thừa phát lại tại Sở Tư pháp gây khó khăn cho công tác lưu trữ do không có kinh phí để xây dựng không gian lưu trữ, mất nhiều thời gian và phải sắp xếp nhân sự để thực hiện.
- Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ tống đạt, các Văn phòng Thừa phát lại gặp rất nhiều khó khăn như: nhiều trường hợp đương sự từ chối nhận văn bản tống đạt, địa chỉ của đương sự không rõ ràng hoặc đương sự không có mặt tại nơi cư trú, trong trường hợp không thể tống đạt cho đương sự, người thực hiện tống đạt phải thực hiện niêm yết giấy tờ, văn bản tại trụ sở các cơ quan; khoảng cách giữa các Văn phòng Thừa phát lại đến nơi tống đạt, trụ sở niêm yết xa nhau, nhiều trường hợp, người thực hiện tống đạt phải đi lại nhiều lần, mất nhiều thời gian và chi phí đi lại. Trong khi đó, mức chi phí tống đạt được áp dụng từ năm 2014 đến nay tối thiểu 65.000 đồng/việc là ở mức thấp[3], không còn phù hợp với điều kiện thực tế và không đủ chi phí chi trả lương cho nhân viên thực hiện tống đạt.
2. Đề xuất, kiến nghị
- Sửa đổi quy định tại Nghị định số 08/2020/NĐ-CP theo hướng các Văn phòng Thừa phát lại sau khi lập vi bằng sẽ tự lưu trữ tại Văn phòng và chịu trách nhiệm về nội dung vi bằng mà mình đã lập.
- Có những chỉ đạo, định hướng sửa đổi các quy định về mức phí tống đạt theo hướng nâng mức phí tống đạt lên để phù hợp tình hình thực tế hiện nay; mở rộng phạm vi tống đạt của Thừa phát lại nhằm giúp các văn phòng Thừa phát lại tăng số lượng tống đạt giấy tờ, văn bản của cơ quan thi hành án dân sự.
- Bộ Tư pháp tiếp tục quan tâm nâng cao chất lượng đào tạo Thừa phát lại, đặc biệt là đào tạo, bồi dưỡng cho các Thừa phát lại những kiến thức và kỹ năng hành nghề Thừa phát lại trong môi trường pháp lý.
- Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền về Thừa phát lại trên các phương tiện thông tin và truyền thông, tuyên truyền sâu rộng đến người dân với những hình thức ngắn gọn, hiệu quả để người dân biết và hiểu rõ hơn về hoạt động Thừa phát lại.