Ngày 25/11/2019, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ban hành Thông tư số 07/2019/TT-BTP hướng dẫn một số nội dung về đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất. Thông tư có hiệu lực thi hành kể từ ngày 10/01/2019 và thay thế Thông tư liên tịch số 09/2016/TTLT-BTP-BTNMT ngày 23/6/2016 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn việc đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất. 

Theo đó, Thông tư có một số điểm mới đáng lưu ý như sau:​

1. Về phạm vi điều chỉnh

Thông tư số 07/2019/TT-BTP hướng dẫn một số quy định về đăng ký, từ chối đăng ký, biểu mẫu đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất. Trước đây, Thông tư liên tịch số 09/2016/TTLT-BTP-BTNMT hướng dẫn về thẩm quyền, hồ sơ, thủ tục đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất.

2. Bổ sung quy định đăng ký thế chấp dự án đầu tư xây dựng nhà ở, công trình xây dựng

Trên cơ sở kế thừa quy định về các trường hợp đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất còn phù hợp tại Thông tư liên tịch số 09/2016/TTLT-BTP-BTNMT, Điều 4 của Thông tư số 07/2019/TT-BTP bổ sung thêm trường hợp đăng ký thế chấp dự án đầu tư xây dựng nhà ở, dự án đầu tư xây dựng công trình xây dựng không phải là nhà ở, dự án đầu tư xây dựng khác theo quy định của pháp luật. Việc thực hiện đăng ký đối với trường hợp này được thực hiện như đối với đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất hình thành trong tương lai là nhà ở, công trình xây dựng.

3. Đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất là tài sản chung

Để tránh tình trạng từ chối đăng ký thế chấp, do thông tin về bên thế chấp được kê khai trong Hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất không phù hợp với thông tin trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất đối với tài sản chung của vợ chồng, hộ kinh doanh, tài sản của doanh nghiệp tư nhân, Thông tư số 07/2019/TT-BTP đã quy định rõ Văn phòng đăng ký đất đai phải thực hiện đăng ký thế chấp trong các trường hợp sau:

- Thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất là tài sản chung của vợ chồng, mà Giấy chứng nhận chỉ ghi họ tên một bên vợ hoặc chồng, nhưng bên thế chấp trong Hợp đồng thế chấp bao gồm cả vợ và chồng;

- Thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất là tài sản chung của hộ gia đình, mà Giấy chứng nhận chỉ ghi hộ, họ tên chủ hộ, nhưng bên thế chấp trong Hợp đồng thế chấp được công chứng, chứng thực xác định rằng, ngoài chủ hộ hoặc người đại diện hợp pháp của chủ hộ, còn có họ tên của các thành viên khác có chung quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất của hộ gia đình. Trường hợp đất, tài sản gắn liền với đất thuộc quyền sử dụng, sở hữu chung của các thành viên hộ gia đình, nhóm người, mà một hoặc một số thành viên có yêu cầu đăng ký thế chấp đối với phần thuộc quyền sử dụng, sở hữu của mình. Khi đó, trước khi đăng ký thế chấp, người có yêu cầu phải thực hiện thủ tục phân chia quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất, thủ tục tách thửa đất để được cấp Giấy chứng nhận.

- Thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất mà Giấy chứng nhận ghi tên doanh nghiệp tư nhân, nhưng bên thế chấp trong Hợp đồng thế chấp là chủ doanh nghiệp tư nhân, hoặc cả chủ doanh nghiệp tư nhân và vợ/chồng của người đó.

4. Về từ chối đăng ký thế chấp 

Điều 11 Thông tư quy định các Văn phòng đăng ký đất đai có quyền từ chối đăng ký thế chấp trong trường hợp thông tin trong hồ sơ đăng ký không phù hợp với thông tin được lưu giữ tại Văn phòng đăng ký đất đai; trong trường hợp có yêu cầu dừng, tạm dừng đăng ký thế chấp quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền.

5. Về biểu mẫu đăng ký

 Thông tư ban hành kèm theo 10 biểu mẫu đã được thiết kế lại phù hợp với các quy định của Nghị định số 102/2017/NĐ-CP và nội dung của Thông tư./.