Ngày 29/12/2013, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt "Quy hoạch tổng thể phát triển tổ chức hành nghề công chứng đến năm 2020". Để triển khai thực hiện Quyết định số 2104/QĐ-TTg, Sở Tư pháp đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch số 2657/KH-UBND ngày 12/8/2014 triển khai thực hiện "Quy hoạch tổng thể phát triển tổ chức hành nghề công chứng đến năm 2020" trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Theo chỉ đạo, định hướng của Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Tư pháp đã tích cực chủ động phối hợp với các sở, ngành, đơn vị có liên quan tổ chức thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ được giao, như: nâng cao nhận thức của các cấp, các ngành, cán bộ, công chức và các tầng lớp nhân dân về vai trò, vị trí của nghề công chứng và công chứng viên trong xã hội; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hoạt động công chứng, về thực hiện Quy hoạch thông qua việc củng cố, kiện toàn, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ tham mưu quản lý nhà nước về công chứng; tiếp tục thực hiện việc chuyển giao thẩm quyền chứng thực các hợp đồng, giao dịch về bất động sản từ Ủy ban nhân dân cấp huyện, Ủy ban nhân dân cấp xã sang tổ chức hành nghề công chứng phù hợp với tình hình thực tiễn tại địa phương; xây dựng và triển khai Phần mềm quản lý công chứng; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra về công chứng để kịp thời chấn chỉnh các sai phạm; phát triển, nâng cao chất lượng đội ngũ công chứng viên; củng cố, phát triển tổ chức hành nghề công chứng; thành lập Hội Công chứng viên tỉnh Bình Dương,...

Sau 05 năm triển khai thực hiện, kết quả đạt được như sau:

1. Tình hình tổ chức và hoạt động công chứng

a) Về tổ chức hành nghề công chứng

Theo Quyết định số 2104/QĐ-TTg, chỉ tiêu thành lập tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Bình Dương đến năm 2020 là 31 tổ chức. Tuy nhiên, Bình Dương có tốc độ phát triển kinh tế nhanh, tốc độ đô thị hóa mạnh, tập trung nhiều khu công nghiệp, khu dân cư, khu đô thị, sự phát triển nhanh của thị trường bất động sản, thị trường vốn (tài chính, ngân hàng…), kéo theo nhu cầu công chứng hợp đồng, giao dịch, bản dịch và chứng thực bản sao từ bản chính, chứng thực chữ ký của cá nhân, tổ chức tại địa phương ngày càng nhiều. Xuất phát từ tình hình thực tiễn, Sở Tư pháp đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh đề xuất Bộ Tư pháp điều chỉnh Quy hoạch phát triển tổ chức hành nghề công chứng trên địa bàn tỉnh Bình Dương, theo đó bổ sung thêm 02 tổ chức, nâng tổng số tổ chức được quy hoạch là 33 tổ chức.

Tính đến ngày 30/6/2019, tỉnh Bình Dương đã phát triển 32 tổ chức hành nghề công chứng, gồm 02 Phòng công chứng và 30 Văn phòng công chứng được phân bổ tại 9/9 đơn vị hành chính cấp huyện. So với thời điểm trước khi Luật Công chứng năm 2014 có hiệu lực thi hành, số lượng tổ chức hành nghề công chứng tăng thêm được 12 tổ chức (tăng 1,6 lần). Như vậy, tỉnh Bình Dương đã hoàn thành việc phát triển tổ chức hành nghề công chứng sớm hơn so với thời gian dự kiến tại Quy hoạch.  

Các Văn phòng công chứng được thành lập theo chủ trương xã hội hóa đã hoạt động ổn định. Công tác quản trị, điều hành tổ chức, hoạt động của các tổ chức hành nghề công chứng ngày càng được cải tiến theo hướng chuyên nghiệp hóa. Việc phát triển các tổ chức hành nghề công chứng rộng khắp gắn với địa bàn dân cư theo chủ trương xã hội hóa đã tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân, tổ chức trong việc thực hiện yêu cầu công chứng.

b) Về đội ngũ công chứng viên

Trước thời điểm Luật Công chứng năm 2014 có hiệu lực thi hành, toàn tỉnh có 42 công chứng viên. Đến nay, tổng số công chứng viên đang hành nghề tại các tổ chức hành nghề công chứng là 76 người (tăng 34 người). Nhìn chung, số lượng các công chứng viên hành nghề tăng dần theo từng năm: năm 2015: 45 người; năm 2016: 61 người; năm 2017: 59 người (giảm do công chứng viên thay đổi nơi hành nghề); năm 2018: 69 người; 6 tháng đầu năm 2019: 76 người.

Sở Tư pháp thực hiện việc tiếp nhận, thẩm tra hồ sơ đề nghị bổ nhiệm 24 công chứng viên, Sự phát triển đội ngũ công chứng viên hiện nay về cơ bản đã đáp ứng được nhu cầu công chứng, hầu hết công chứng viên được bổ nhiệm sau ngày 01/01/2015 đều đã qua đào tạo nghề công chứng, được bồi dưỡng nghiệp vụ công chứng hàng năm.

c) Về kết quả hoạt động công chứng

- Số lượng việc công chứng

- Phí, thù lao công chứng và số tiền nộp ngân sách nhà nước

2. Việc thực hiện Kế hoạch số 2657/KH-UBND ngày 12/8/2014 của Ủy ban nhân dân tỉnh triển khai thực hiện Quyết định số 2104/QĐ-TTg

Trên tinh thần bám sát các nhiệm vụ theo Kế hoạch số 2657/KH-UBND, Sở Tư pháp kịp thời phát triển tổ chức hành nghề công chứng đảm bảo theo Quy hoạch, có các biện pháp hỗ trợ phát triển tổ chức hành nghề công chứng như: đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về công chứng; tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành các quyết định về chuyển giao thẩm quyền chứng thực hợp đồng, giao dịch sang tổ chức hành nghề công chứng (có sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với từng giai đoạn), mức trần thù lao công chứng và thù lao dịch thuật trên địa bàn tỉnh Bình Dương, tiêu chí xét duyệt hồ sơ đề nghị thành lập Văn phòng công chứng trên địa bàn tỉnh Bình Dương; phê duyệt Đề án xây dựng và triển khai Phần mềm quản lý công chứng,... Đồng thời, Sở Tư pháp luôn tăng cường công tác thanh, kiểm tra việc tổ chức và hoạt động công chứng theo định kỳ hoặc đột xuất nhằm phát hiện và xử lý kịp thời những vi phạm trong hoạt động công chứng, cụ thể như:

- Sở Tư pháp luôn quan tâm chú trọng thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về công chứng, chính sách phát triển nghề công chứng tại địa phương bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú, qua đó, đưa các quy định pháp luật đến gần hơn với các tầng lớp nhân dân. Việc hướng dẫn chỉ đạo tháo gỡ các vướng mắc, khó khăn trong hoạt động hành nghề công chứng được Sở Tư pháp thực hiện thường xuyên thông qua: các cuộc họp giao ban định kỳ với các tổ chức hành nghề công chứng; thông qua việc trả lời các văn bản kiến nghị của các tổ chức hành nghề công chứng; tổ chức họp với một số sở, ngành có liên quan như Sở Tài nguyên và Môi trường, cơ quan Tòa án, cơ quan Viện kiểm sát, cơ quan Công an,...để thống nhất trong việc áp dụng pháp luật trong hoạt động công chứng.

- Việc chuyển giao thẩm quyền chứng thực các hợp đồng, giao dịch từ Ủy ban nhân dân sang các tổ chức hành nghề công chứng

Thực hiện chủ trương xã hội hóa hoạt động công chứng theo tinh thần Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược Cải cách tư pháp đến năm 2020 và Luật Công chứng, bên cạnh việc tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt các Đề án phát triển tổ chức hành nghề công chứng tại Bình Dương, Sở Tư pháp còn sớm tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành các quyết định chuyển giao thẩm quyền chứng thực các hợp đồng, giao dịch cho tổ chức hành nghề công chứng trên cơ sở rà soát, đánh giá nguồn nhân lực công chức làm công tác tư pháp - hộ tịch tại cấp xã cũng như kết quả hoạt động chứng thực của Ủy ban nhân dân cấp xã, từ đó tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành các quyết định chuyển giao thẩm quyền chứng thực hợp đồng, giao dịch sang tổ chức hành nghề công chứng. Theo đó, chuyển giao việc chứng thực toàn bộ các hợp đồng, giao dịch thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện, gồm 9/9 huyện, thị xã, thành phố và chuyển giao việc chứng thực các hợp đồng, giao dịch về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã, gồm 78/91 xã, phường, thị trấn sang tổ chức hành nghề công chứng thực hiện (Các xã chưa chuyển giao gồm: xã Hiếu Liêm, Đất Cuốc, Tân Định, Lạc An và Tân Thành của huyện Bắc Tân Uyên; An Long, An Thái và An Linh của huyện Phú Giáo; Minh Hòa, Minh Tân, Minh Thạnh, Long Tân và Long Hòa của huyện Dầu Tiếng).  

Nhằm đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai và tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính phù hợp với quy định của Luật Đất đai năm 2013, Luật Công chứng năm 2014 và các văn bản hướng dẫn của Trung ương, Sở Tư pháp đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Quyết định số 41/2015/QĐ-UBND ngày 05/10/2015 sửa đổi, bổ sung Quyết định số 17/2013/QĐ-UBND theo hướng giao thêm thẩm quyền chứng thực một số hợp đồng, giao dịch về quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện.

Sự chuyển giao về thẩm quyền chứng thực đối với các giao dịch từ Ủy ban nhân dân sang tổ chức hành nghề công chứng đã tăng cường bảo đảm an toàn pháp lý cho người dân khi thực hiện các giao dịch. Đồng thời, tạo điều kiện cho cán bộ của Ủy ban nhân dân tập trung vào việc thực hiện các công việc chuyên môn khác.

3. Tác động của hoạt động công chứng đến sự phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương

 Công tác xã hội hóa hoạt động công chứng trong những năm qua đã có nhiều đóng góp tích cực, quan trọng vào sự phát triển chung của Tỉnh.

- Tác động về kinh tế - xã hội 

Hiện tại, tỉnh Bình Dương có 32 tổ chức hành nghề công chứng, gồm 2 Phòng công chứng và 30 Văn phòng công chứng được phân bố hợp lý tại 9/9 đơn vị hành chính cấp huyện với tổng số 77 công chứng viên đang hành nghề (tăng 12 Văn phòng công chứng và 39 công chứng viên so với trước năm 2014).

Theo tổng hợp số liệu báo cáo từ ngày 01/01/2014 đến ngày 30/6/2019, các tổ chức hành nghề công chứng đã thực hiện chứng nhận 1.125.194 việc, thu được trên 450 tỷ đồng, đóng góp gần 57 tỷ đồng vào ngân sách nhà nước và giải quyết được việc làm cho 365 lao động. Nhìn chung, số lượng việc do các tổ chức hành nghề công chứng giải quyết tăng đều qua từng năm (chỉ riêng năm 2018, giảm 6.378 việc so với năm 2017).

 - Tác động đối với người dân

Các Văn phòng công chứng đã thực hiện khá tốt chức năng, nhiệm vụ, đáp ứng nhu cầu công chứng, chứng thực của người dân, không để xảy ra tình trạng quá tải, ùn ứ tại các tổ chức hành nghề công chứng. Việc đầu tư cho cơ sở vật chất được các Văn phòng công chứng quan tâm, chất lượng dịch vụ được nâng cao, phục vụ thuận tiện, nhanh chóng cho người có yêu cầu công chứng. Tại trụ sở niêm yết đầy đủ các thủ tục hành chính trong lĩnh vực công chứng, chứng thực; quy định thành phần hồ sơ yêu cầu công chứng, chứng thực; công khai, minh bạch các mức thu phí công chứng, phí chứng thực, thù lao công chứng, thù lao dịch thuật để khách hàng thực hiện hợp đồng, giao dịch.

- Tác động đối với hoạt động tư pháp

Hoạt động công chứng góp phần quan trọng trong tiến trình cải cách hành chính, giúp giảm tải áp lực công tác chứng thực tại Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã, phòng ngừa, hạn chế tranh chấp, khiếu nại trong giao kết hợp đồng, giao dịch về kinh tế, dân sự, ... đảm bảo tính an toàn pháp lý cho các hợp đồng, giao dịch, tiết kiệm thời gian, chi phí cho xã hội.